ေဆြးေႏြးဖလွယ္ (VOA)

ေဆြးေႏြးဖလွယ္ (VOA)

ဒီတပတ္ ဒီမုိကေရစီေရးရာ ေဆြးေႏြးခန္းမွာ ဗီြအုိေအျမန္မာ သတင္းဌာနမွဴး ဦးသန္းလြင္ထြန္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔အတူ လိုက္ပါလာတဲ့ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရး၊ ျပည္သူ႔အင္အားဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးခင္ရီ ကို ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒ၊ တုိင္းရင္းသားအေရး နဲ႔ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဆုိင္ရာ လုပ္ေဆာင္ျပင္ဆင္မႈမ်ားကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဝန္ႀကီးခင္မ်ား က်ေနာ္တို႔ ဗီြအိုေအကို အခုလို သီးသန္႔ေတြ႔ဆံုခြင့္ ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ပထမဦးဆံုး သိခ်င္တဲ့ကိစၥက မၾကာခင္ႏွစ္ပိုင္းအတြင္းမွာပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ မလုပ္တာၾကာၿပီျဖစ္တဲ့ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္မႈကိစၥေတြ အဲဒါေတြက မၾကာခင္မွာစေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ ဒါက နဂိုကတည္းက စီမံထားတာလား၊ တိုက္ဆိုင္မႈသက္သက္လား။ အခု အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ဖက္မွာလည္း ဒီလို လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကိစၥေတြမ်ဳိးစံု ျဖစ္ေနေတာ့။ အဲဒါေလးကို တခ်က္ရွင္းျပေပးပါ။

ဦးခင္ရီ ။ ။ သန္းေခါင္းစာရင္းက ျပည္လံုကၽြတ္အဆင့္ေပါ့။ ျပည္လံုကၽြတ္အဆင့္ေကာက္တဲ့ကိစၥက လြတ္လပ္ေရးရကတည္းက ႏွစ္ႀကိမ္ပဲေကာက္ရေသးတယ္။ ပထမတႀကိမ္က ၁၉၇၃ မွာ တႀကိမ္ေကာက္တယ္။ ေနာက္ ဆယ္ႏွစ္ျခားၿပီးေတာ့ ၁၉၈၃ မွာတႀကိမ္ေကာက္တယ္။ အခုေတာ့ မေကာက္တာ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ၾကာၿပီေပါ့။ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ၾကာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သန္းေခါင္းစာရင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြကလည္း ႏိုင္ငံအတြက္အေရးႀကီးတဲ့ အေျခခံစာရင္းဇယားျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေကာက္ဖို႔လိုတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကလည္း ေကာက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းမွာ အခ်က္တခ်က္။ ဒုတိယအခ်က္ကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ျပင္ဆင္ေနတုန္းမွာပဲ က်င္းပဆဲ အဲဒီအခ်ိန္က ပထမအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ မဲဆႏၵရွင္တဦး၊ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္တဦးက တင္ျပတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္လံုးကၽြတ္အဆင့္ သန္းေခါင္းစာရင္း မေကာက္တာလည္း ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေလာက္ၾကာေနၿပီ။ ေကာက္ဖို႔အစီအစဥ္ ရွိပါသလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကလည္းေမးတယ္။ ဆိုေတာ့ ပထမထဲကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ကလည္း ေကာက္ဖို႔အစီအစဥ္ရွိတယ္။ ျပည္သူကလည္း ဒီကိစၥကို ေကာက္ဖုိ႔လိုလားတယ္ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီကိစၥကို ျဖစ္သြားတဲ့သေဘာပါ။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ တျပည္လံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္တယ္ဆိုတာ အေတာ္ေလးကို ႀကီးက်ယ္တဲ့ အင္မတန္ကို ခက္ခဲတဲ့၊ အင္မတန္ကို ေငြေၾကးအကုန္အက်မ်ားမယ့္ကိစၥေပါ့။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေကာ ႏိုင္ငံတကာရဲ ႔ အကူအညီေတြ၊ ေနာက္ ျပည္တြင္းက လုပ္အားေပးေတြ၊ အဲဒါမ်ဳိးေတြကို စီမံထားတာ ရွိပါသလား။

ဦးခင္ရီ ။ ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျပည္လံုးကၽြတ္အဆင့္ သန္းေခါင္းစာရင္း ေကာက္ယူေရးက အဆင့္ (၄) ဆင့္နဲ႔ လုပ္သြားမွာပါ။ ပထမအဆင့္က ႀကိုတင္ျပင္ဆင္ျခင္းအဆင့္။ ေနာက္ ေျမျပင္မွာကြင္းဆင္းၿပီး ေကာက္တဲ့အဆင့္။ တတိယအဆင့္က ရွင္းရွင္းေလးေျပာလို႔ရွိရင္ ေကာက္ၿပီးသားစာရင္းေတြကို ျပန္လည္စုစည္းတဲ့အဆင့္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္က final report တိုင္းျပည္ကို ေၾကညာတဲ့အဆင့္။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ ဒီကာလက ျပင္ဆင္ျခင္းအဆင့္ထဲမွာ ေရာက္ေနတာပါ။ ျပင္ဆင္ျခင္းအဆင့္မွာလည္း အဆင့္ေတြ ေျမာက္ျမားစြာ ရွိပါတယ္။ အခုန ေမးသလို ဒီဥစၥာကလည္း အင္မတန္လည္းရႈပ္ေထြးတယ္။ အင္မတန္လည္း ေငြကုန္ေၾကးၾကမ်ားတယ္ ဆိုတဲ့အခါၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ပထမဦးဆံုး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာက UN နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာပါ။ UN နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီမွာ UNFPA (United Nations Population Fund) ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအဖြဲ႔က က်ေနာ္တုိ႔ရဲ ႔ အဓိက focal အဖြဲ႔အစည္းတခုပါ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႔နဲ႔ေပါင္းၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေတြယူပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ international consultants ေတြ အခုအခ်ိန္ က်ေနာ္လာတဲ့အခ်ိန္အထိ (၆) ေယာက္ေလာက္ ေရာက္ေနၿပီ။ ဒါက သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္ယူေရး လုပ္ငန္းအတြက္ အေျခခံက်တဲ့ ေျမပံုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အႀကံေပးပညာရွင္ေတြ။ ေနာက္ ျပည္သူကို publicity campaign ျပည္သူကို အသိေပးရမယ့္ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေတြ။ ေနာက္တခုက questionnaire ျပည္သူကိုေမးမယ့္ ေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေတြ။ အဲဒီလိုကိစၥေတြမွာ အႀကံေပးမယ့္ international consultants ေတြပါသလို။ က်ေနာ္တုိ႔ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ ပညာရွင္ေတြ အေတြ႔အႀကံဳရွိတဲ့ ဝန္ထမ္းေဟာင္းေတြနဲ႔ စဥ္ဆက္မပ်က္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ လူဦးေရနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြပဲ ရွိေနတယ္။ တခ်ုိ ႔ကလည္း သန္း (၆၀) ေလာက္ ရွိေနၿပီေျပာတယ္။ တခ်ဳိ ႔ကလည္း သန္း (၅၀) ေက်ာ္ေက်ာ္ပဲလို႔ေျပာတယ္။ ဝန္ႀကီးရဲ ႔ အၾကမ္းမ်ဥ္းခန္႔မွန္းခ်က္က ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ။

ဦးခင္ရီ ။ ။ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားတာကေတာ့ ႏွစ္စဥ္ ေအာက္တိုဘာ (၁) ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ရတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က တရားဝင္ထုတ္ျပန္ခ်က္က ၆၀.၃၈ သန္းပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီစာရင္းသည္ ၈၃ ေနာက္ဆံုးေကာက္ယူခဲ့တဲ့ သန္းေခါင္းစာရင္းေပၚမွာ အေျခခံတယ္။ ေနာက္ ကြက္ၾကားကြက္ၾကား သီးျခားၿမိဳ ႔နယ္ေတြမွာ စစ္တမ္းေကာက္ယူတာရွိတယ္။ ဒီ ႏွစ္ခုကို ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့ လူဦးေရပညာနဲ႔ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါ မွန္သလား၊ နည္းသလား၊ မ်ားသလားဆုိတာကေတာ့ ဒီတခါ ေကာက္ၾကည့္ေတာ့မွပဲ တိက်တဲ့ ကိန္းဂဏန္းထြက္မွာပဲ။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ သန္းေခါင္းစာရင္းေကာက္ၿပီ၊ လူဦးေရစာရင္းေကာက္ၿပီဆိုေတာ့ အခုလက္ရွိ အေျခအေနမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး လူေျပာမ်ားၿပီးေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးလည္း အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ဖက္မွာ အဓိကထားၿပီး စိတ္ဝင္စားေနတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ။ ဒီ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥနဲ႔ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကိစၥနဲ႔ ဘယ္ေလာက္မ်ား ဆက္ႏႊယ္မႈေတြ ရွိေနမလဲ။

ဦးခင္ရီ ။ ။ အမွန္ေျပာရရင္ေတာ့ ဆက္ႏႊယ္မႈ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥဆိုတာ ျမန္မာျပည္ရဲ ႔ နယ္ေျမအတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္တဲ့ မည္သည့္ပုဂိၢဳလ္မဆို ထည့္သြင္းေကာက္ယူသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ ဒီ သန္းေခါင္းစာရင္းထဲမွာ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ မီွတင္းေနထုိင္တာေတာ့ ဟုတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္သူဟာ ႏိုင္ငံသား၊ ဧည့္ႏိုင္ငံသား။ ဒီလုိ သတ္မွတ္ခ်က္ေလးေတြ မပါဘူးလား။

ဦးခင္ရီ ။ ။ အဲဒါက သန္းေခါင္းစာရင္းမွာ မပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္း ဆံုးျဖတ္တာက အခုလက္ရွိ existing law ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒနဲ႔သာ ဆံုးျဖတ္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ အဲဒီေတာ့ အခုလာမယ့္ သန္းေခါင္းစာရင္းကိစၥကေတာ့ ႏုိင္ငံသားနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒါဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံသားကိစၥကိုပဲ ေသခ်ာေမးပါရေစ။ ႏိုင္ငံသားကိစၥက အရင္ရွိၿပီးသား ဥပေဒအတိုင္းကိုပဲ အတည္ယူၿပီးေတာ့ အခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံသားျပန္လည္စီစစ္ေရးကို လုပ္မလား။ ဥပေဒကို နည္းနည္းျပန္ျပင္ဖို႔ အေၾကာင္းအရာေတြမ်ား ရွိပါသလား။

ဦးခင္ရီ ။ ။ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ဥပေဒကိုျပင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခ်က္လည္းမရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔မွာလည္း အစီအစဥ္ မရွိပါဘူး။ အခု က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ လက္ရွိ က်ေနာ္တို႔ စနစ္က မည္သည္လူမ်ဳိး၊ မည္သည္ဘာသာ၊ မည္သည္အသြင္သ႑ာန္အေပၚမွာ မူတည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္တာမဟုတ္ဘူး။ ႏိုင္ငံသာျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္းသည္ ၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႔အညီသာ ဆံုးျဖတ္သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ညီရင္ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မယ္။ အဲဒါနဲ႔မညီရင္ ႏိုင္ငံသားမျဖစ္ဘူးဆိုတဲ့သေဘာပါ။ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိေသးပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ႏိုင္ငံသားအျပင္ ေနာက္တခုက တုိင္းရင္းသားေတြ အမ်ဳိးအစားခြဲျခားတဲ့ကိစၥေတြ။ ဒီေနရာမွာ ဟိုအရင္ကေတာ့ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီေခတ္ကဆုိရင္ ရခုိင္ျပည္နယ္ထဲမွာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္းေတာ္ေဒသေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးဆိုၿပီးေတာ့ ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာအသံ ျမန္မာ့အသံကေန အသံလႊင့္ေပးခဲ့တာေတြေတာင္ ရွိခဲ့တယ္။ ဒီေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးဆိုတာကို စာရင္းကေန ပယ္ဖ်က္ၿပီးေတာ့ အခုအခ်ိန္အထိလည္း ဒါ ျမန္မာအစိုးရရဲ ႔ ရပ္တည္ခ်က္က ရိုဟင္ဂ်ာဟာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္မ်ဳိးရွိတယ္။ တဖက္ကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြက သူတို႔ဟာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးပါဆုိၿပီးေတာ့ ေျပာေနတာေတြရွိေတာ့ ဝန္ႀကီးရဲ ႔အျမင္ေလးက ဘယ္လိုရွိပါသလဲ။

ဦးခင္ရီ ။ ။ ဒီေမးခြန္းမ်ဳိးက က်ေနာ္ မၾကာခဏ ရင္ဆုိင္ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ့္ဖက္က တရားဝင္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာက က်ေနာ္တုိ႔ လူမ်ဳိးထဲမွာ မပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အဓိကက်တဲ့ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိး (၈) မ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ျမန္မာ၊ ရခုိင္၊ ခ်င္း - ဒီ (၈) မ်ဳိး plus သူန႔ဲဆက္ႏႊယ္တဲ့ minority ေတြေပါင္းလိုက္ရင္ လူမ်ဳိး (၁၀၁) ပါးလို႔ ေခၚတာေပါ့။ အဲဒီအထဲမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ မပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ အခုနေျပာသလို လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ သန္းေခါင္းစာရင္း ႏွစ္ႀကိမ္ေကာက္တယ္။ ၁၉၇၃ မွာ တႀကိမ္ေကာက္တယ္။ ဆယ္ႏွစ္ျခားၿပီးေတာ့ ၁၉၈၃ တႀကိမ္ေကာက္တယ္။ အဲဒီရဲ ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့လူမ်ဳိး ထည့္ေရးထားတာ မပါဘူး။ ဒီ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့လူေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရွီလူမ်ဳိးနဲ႔ စာရင္းသြင္းထားတယ္။ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ အထူးသျဖင့္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီေအာက္မွာ ရွိတုန္းက ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ gazette documents ေတြမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းမပါဘူး။ ထို႔ေၾကာင့္ က်ေနာ္ ေျပာတာကေတာ့ အေထာက္အထားနဲ႔ ေျပာတာပါ။ အဲဒီလို အေထာက္အထားႏွစ္ခုအရ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့လူမ်ဳိးဟာ မရွိဘူး။ ဘဂၤလီဆိုတဲ့လူမ်ဳိးပဲ ရွိတယ္။ ဒီ ဘဂၤလီကလည္း အားလံုးသိတဲ့အတုိင္း ၁၈၂၄ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ျဖစ္ေတာ့ ျမန္မာျပည္အေနာက္ျခမ္း ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ကိုေရာက္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က အိႏိၵယျပည္ရဲ ႔ ျပည္နယ္ခြဲတခု ျဖစ္တယ္။ အဲဒီမွာ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ အဲဒီဖက္ကရွိတဲ့ ဘဂၤလီေတြ ဒီဖက္ကိုလာၿပီး အလုပ္လုပ္ရင္နဲ႔ တခ်ုိ ႔လည္းျပန္ၿပီးေတာ့ မထြက္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒါေတြက လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ျဖစ္လာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆေတြျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့လူမ်ဳိးကေတာ့ မရွိဘူးလို႔ တရားဝင္သတ္မွတ္ၿပီး ေျပာလို႔ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီေနရာမွာ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးနဲ႔ တုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရး။ ေလာေလာဆယ္အားျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွာရွိေနတဲ့ တည္ဆဲဥပေဒေတြအရ ဘာေတြမ်ား ကြာျခားခ်က္ေတြ ရွိေနပါသလဲ။ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးနဲ႔ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရး။

ဦးခင္ရီ ။ ။ အမွန္ကေတာ့ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံမွာပါတဲ့ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝ ရတာေပါ့။ ႏိုင္ငံသားရယ္လို႔ ျဖစ္သြားရင္ အခြင့္အေရး အကုန္ရတာေပါ့။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြက အခ်ဳိ ႔ဟာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီအခြင့္အေရးမ်ဳိးျဖစ္ တန္တူမရဘူးဆိုတဲ့ ဒီလို ေတာင္းဆိုမႈမ်ုိးေတြရွိတယ္။ အမွန္ကေတာ့ အကုန္လံုးအတူတူပဲ။ အကုန္လံုး ႏုိင္ငံသားရယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳခံရလို႔ရွိရင္ ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံမွာရွိတဲ့ အခြင့္အေရးက အားလံုးအတူတူျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ တုိင္းရင္းသားအခြင့္အေရးဆိုၿပီး တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတမ်ဳိးအျဖစ္ သတ္မွတ္ေခၚခံေစခ်င္တဲ့ဆိုတဲ့ သေဘာရယ္ေနာက္ကြယ္မွာ ဘာေတြမ်ား ရွိေနပါသလဲ။ ဘယ္လိုအခြင့္အေရးမ်ဳိးေတြ ဆက္တိုက္ပါလာႏိုင္သလဲ။
ဦးခင္ရီ ။ ။ ဒါကေတာ့ ေတာင္းဆိုတဲ့ ကာယကံရွင္ေတြကပဲ သိမယ္ထင္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ က်ေနာ္ေမးရတဲ့အေၾကာင္းကလဲ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္ဖက္မွာဆိုရင္ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ အခု ဝန္ႀကီးေျပာတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္ကလာတဲ့ လူေတြေပါ့။ ေျပာရမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း လူဦးေရအေျခအေနအရဆုိရင္ ဝန္ႀကီးတို႔ ပိုသိပါတယ္။ တခ်ဳိ ႔ေနရာေတြမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေန ဝင္လာတဲ့ မ်ုိးႏြယ္ေတြ။ သူတုိ႔ေတြက အမ်ားစုပုိျဖစ္ေနၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ေဒသခံရခိုင္ေတြအေနနဲ႔လည္း သူတို႔နယ္ေျမ ဆံုးရႈံးမလား။ သူတုိ႔ တုိင္းရင္းသားပိုင္ဆုိင္မႈေတြ ဆံုးရႈံးမလားဆိုၿပီး စိုးရိမ္ေနၾကတာေတြရွိတယ္။ သူတုိ႔ရဲ ႔ စိုးရိမ္မႈေတြဟာ တကယ္ကို စိုးရိမ္စရာအေျခအေနမွာ ရွိေနသလား။

ဦးခင္ရီ ။ ။ လူဦးေရအရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အထူးသျဖင့္ ေမာင္းေတာ္ဖက္မွာေတာ့ တျခားႏိုင္ငံဖက္က ဝင္လာတဲ့ ဘဂၤလီလူမ်ဳိးေတြက ၉၈% ေလာက္ရွိတယ္။ အဲဒီဖက္မွာၾကည့္ရင္ေတာ့ မ်ားတာေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ လက္ရွိ ႏိုင္ငံထဲမွာရွိတဲ့ လူနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာကိုပဲ စဥ္းစားသလဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ရွိတယ္မရွိဘူးဆိုတဲ့ အေျခအေနေပၚမွာပဲ ႏိုင္ငံေတာ္က စဥ္းစားတာေပါ့။ ဆိုပါစို႔ အခုနေျပာတဲ့ တိုင္းျပည္ရဲ ႔ လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီလူမ်ဳိးေတြ ဒီလူမ်ဳိးေတြ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ေလွ်ာက္ခြင့္ရွိတာေတြရွိတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျပည့္စံုရမယ့္ criteria ေတြရွိတယ္။ အဲဒီအထဲက တခ်ဳိ ႔ကို ေျပာလို႔ရွိရင္ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြသည္ ၁၉၄၈ မတိုင္ခင္တုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ မီွတင္းေနထိုင္ခဲ့တဲ့ မ်ဳိးရိုးစဥ္ဆက္ကေန ေပါက္ဖြားလာသူေတြ ျဖစ္ရမယ္။ အၾကမ္းမ်ဥ္းေပါ့ ဒီလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ဒီ ပုဂၢိဳလ္တေယာက္က ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ သူ႔အဖိုးအဖြားသည္ ၁၉၄၈ မတုိင္မီ လြတ္လပ္ေရးမရခင္၊ ဒီမွာေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ အသက္ဆံုးရႈံးရမယ္၊ သူ႔အေဖအေမသည္ ဒီမွာေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ အသက္ဆံုးရႈးရမယ္၊ two generations သူကလည္း ဒီမွာပဲ ေမြးရမယ္၊ ဒီမွာပဲ ဆက္ေနမယ္လို႔ ဆႏၵရွိရမယ္။ တိုင္းျပည္ေပၚမွာလည္း သစၥာရွိရမယ္၊ ျမန္မာစကားလည္း ေျပာတတ္ရမယ္ စသျဖင့္ criteria ေတြ မ်ားမ်ားစားစား ရွိပါတယ္။ အဲဒါဆုိရင္ သူသည္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဘယ္ကိုေလွ်ာက္ရသလဲဆုိေတာ့ ဗဟိုအဖြဲ႔ကို ေလွ်ာက္ရတယ္။

က်ေနာ္တုိ႔ ၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒ ၆၇ မွာ ဗဟုိအဖြဲ႔ကို တရားဝင္ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။ ဥကၠ႒က က်ေနာ္ပါ။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး၊ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးတို႔က အဖြဲ႔ဝင္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဥကၠ႒နဲ႔ အဖြဲ႔ဝင္ေတြၾကည့္လိုက္လို႔ရွိရင္ ဒါသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ ႔ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး၊ national security, national interests ကို ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ ျပည့္ျပည့္စံုစံု စဥ္းစားႏိုင္ေအာင္ ဒီအဖြဲ႔ဝင္ေတြက ဖြဲ႔ထားတယ္ဆိုတာကို ျမင္သာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီအဖြဲ႔ေတြက အခုနေျပာတဲ့ criteria နဲ႔ျပည့္စံုမယ္ဆုိရင္ အဆင့္ဆင့္ ၿမိဳ ႔နယ္ကတဆင့္ ေထာက္ခံလိုက္လို႔ ဗဟိုအဖြဲ႔ကို ေရာက္လာတယ္ဆိုရင္ သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီတယ္ဆိုရင္ သူသည္ ျပဳ-ႏုိင္ငံသား၊ အဂၤလိပ္လို႔ေတာ့ naturalized citizen ဟိုတုန္းကေတာ့ ဧည္ႏိုင္ငံသား။ ဧည္ဆိုတာက ၈၂ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္ဆုိရင္ ဧည္။ ၈၂ ဥပေဒေပၚၿပီးတဲ့အခါၾကေတာ့ ျပဳ ေပါ့။ associated citizen – naturalized citizen. အဲဒါ ရပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒီလို naturalized citizen ျဖစ္သြားၿပီးေတာ့ေနာက္ automatically သူ႔ရဲ ႔ third generation မွာ သူသည္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္သြားမယ္။ အခုလက္ရွိ ရွိေနတဲ့လူေတြမွာ ျပဳ-ႏိုင္ငံသား ရွိတဲ့လူေတြရွိတယ္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသာလူေတြ ရွိတယ္။ မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ ေလာေလာဆယ္ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိတဲ့ လူေတြေတာ့ white card ေတြ ေပးထားတာရွိတယ္။ white card သည္ temporary identity card. ဒီနုိင္ငံမွာ ေနခြင့္ေပးတယ္။ ဒီနိုင္ငံမွာ စားခြင့္ေပးတယ္။ ဒီႏိုင္ငံမွာ သြားခြင့္ေပးတယ္။ မဲေတာင္ ေပးခြင့္ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ ဘာမွအခြင့္အေရး ဆံုးရႈံးတာ မရွိပါဘူး။ လူမ်ဳိးစုနဲ႔ ပတ္သက္တာ သူတုိ႔ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြေပါ့။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း ။ ။ ဒီအခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ပဲ ဝန္ႀကီးလည္းေတြ႔မွာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းေတြက အခု နယူးေရာ့ခ္ၿမိဳ ႔မွာလုပ္တဲ့ အစည္းအေဝးပြဲေတြရဲ ႔ ေရွ ႔မွာ အထူးသျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ - ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးေတြရဲ ႔ အခြင့္အေရးဆုိၿပီးေတာ့ ေတာင္းဆိုမႈေတြ၊ ဆႏၵျပမႈေတြ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီ ရခုိင္ျပည္နယ္ေဒသအတြင္းမွာ အခုဒီမွာ ဆႏၵျပၾကသလို ဘဂၤလီေတြ၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အထူးတလည္းမ်ား လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ၊ ႏိွပ္စက္ျပဳမႈေတြ ရွိေနသလား။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တခ်ိန္တုန္းကဆိုရင္လည္း စစ္အစိုးရလက္ထက္က ဒီလို လူ႔အခြင့္အေရးခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ ရွိခဲ့လို႔ဆိုၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဖက္ကို အစုလိုက္အၿပံဳးလိုက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြရွိခဲ့တယ္။ ဆိုေတာ့ အခုေလာေလာဆယ္ အေျခအေနက ဒီဖက္မွာ ဆႏၵျပေနသလို၊ သူတုိ႔ေျပာေနၾကသလို ခ်ုိးေဖာက္မႈေတြ ရွိေနသလား။

ဦးခင္ရီ ။ ။ အျပင္ မီဒီယာေတြကေတာ့ ဒီလို စြပ္စြဲတာ ရွိပါတယ္။ တကယ့္ ေျမျပင္မွာေတာ့ ဒီလို တဖက္ေစာင္းႏွင္း ဖိႏိွပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ မရွိပါဘူး။ အခု ရခိုင္မွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလမွာ ျပႆနာျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေလျဖစ္ခ်င္း ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက step by step ဒီကိစၥကို ေျဖရွင္းခဲ့တယ္။ အၾကမ္းမ်ဥ္းေျပာရရင္ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ဒီျပႆနာကို ဒီေနရာမွာပဲ ရပ္တန္႔သြားေအာင္ တရားဥပေဒနဲ႔အညီ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္တယ္။ ဒုတိယအဆင့္က ၿငိမ္သြားၿပီဆုိရင္ ထပ္ျပန္႔မသြားေအာင္ ကာကြယ္တယ္။ တတိယတခါ ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးစီးတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔ investigation committee ဒု-ဝန္ႀကီး ျပည္ထဲေရး ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ အဖြဲ႔ဖြဲ႔တယ္။ သူကေတာ့ criminal case နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တကယ့္ root cause of the incident ဒါေတြကို ေဖာ္ထုတ္တာေပါ့။ ဒီမွာ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္သလဲ။ ရာဇဝတ္အေၾကာင္းအရာကို ေဖာ္ထုတ္တာရွိတယ္။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ မွတ္မိမွာပါ - ၾသဂုတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔က လြတ္လပ္ေသာ ေကာ္မရွင္ ၂၇ ဦးပါတဲ့ အဖြဲ႔ဖြဲ႔တယ္။ ေနာက္ ဒီျပႆနာကိုလည္ at present မွာ ဘယ္လိုရွင္းမလဲ။ ေရတို ဘယ္လိုရွင္းမလဲ။ ေရရွည္ ဘယ္လိုရွင္းမလဲ။ ေနာင္ကို ဒီလုိျပႆနာမ်ဳိး တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့၊ အတူတကြ မီွတင္းေနထုိင္ေနၾကတဲ့ ဒီအုပ္စု ႏွစ္စု ျပႆနာမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ က်ေနာ္တို႔ ျပည္တြင္းပညာရွင္ေတြ၊ international ပညာရွင္ေတြ ေပါင္းၿပီးေတာ့ workshop ေတြ လုပ္တယ္။ အဲဒီက outcomes ေတြလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ေစာင့္ေနတယ္။ ေနာက္ ဒီျပႆနာမ်ဳိး ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္ စီမံရမွာပါ။ ဟိုမွာေတာ့ သီးျခားခြဲျခားဆက္ဆံတာပါ။

ပည္သူလူထု လိုလားရင္ သူ႔အေနနဲ႔ သမၼတ တာ၀န္ကိုလည္း ယူႏိုင္တယ္ လို႔ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္က ေျပာလုိက္ပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ၁၇ ရက္ၾကာ ခရီးစဥ္ ကေန ျပန္လည္ ေရာက္ရွိ လာခဲ့တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က သူ႔ရဲ႕ ခရီးစဥ္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ပထမဆံုး
အႀကိမ္ ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ခုလို ေျပာသြားတာပါ။ ဒီကေန႔ မနက္ပိုင္းက
ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ဘယ္ အေၾကာင္းအရာေတြကို အဓိက ရွင္းလင္း ေျပာၾကားခဲ့သလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ မခင္ျဖဴေထြးက ေျပာျပေပးထားပါတယ္။

စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔ကေန ေအာက္တိုဘာလ ၃ ရက္ေန႔အထိ ၁၇ ရက္ၾကာ
သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဒီကေန႔ မနက္ပိုင္း ၁၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္ေလာက္က အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ဌာနခ်ဳပ္႐ံုး မွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ တရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာပါ။ သူ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ဘာေၾကာင့္ သြားခဲ့တယ္ ဘယ္သူေတြနဲ႔ ေတြ႔ခဲ့တယ္ ဆိုတာကစလို႔ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သူ႔ရဲ႕ သေဘာထားေတြ အပါအ၀င္ အေၾကာင္းအရာ အေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရွင္းလင္း ေျပာဆိုသြားခဲ့ပါတယ္။

ျပည္သူလူထု လုိလားရင္ သမၼတ တာ၀န္ယူဖုိ႔လည္း ၀န္မေလးတဲ့ အေၾကာင္းလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

“က်မ ေျပာတယ္၊ က်မက ႏုိင္ငံေရးပါတီ တခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ပဲ လို႔။ ႏုိင္ငံေရးပါတီတခု ေခါင္းေဆာင္ေနမွေတာ့ သမၼတ လည္း လုပ္ရဲတဲ့ သတၱိ ရွိရမယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပည္သူလူထု လုိလားရင္ လုပ္မွာပဲ။ အဲဒီေတာ့ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့
ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ဖို႔ဆိုတာေတာ့ ဒါကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ကေန ျပင္ရမွာေပါ့။
ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို က်မတို႔ လုပ္သြားမယ္ ဆိုတာဟာ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ၀င္ကတည္းက က်မတို႔ မူတခုအေနနဲ႔ ခ်ထားၿပီးသားပါ။ အဲဒီေတာ့ ဒီဟာ ျပင္ဆင္ေရးကိုေတာ့ က်မတို႔ တစိုက္မတ္မတ္ ႀကိဳးစားသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မ သမၼတျဖစ္ေရး ကိစၥ တခုတည္းကို မဟုတ္ပါဘူး။ တျခားဟာေတြလည္း ျပင္စရာေတြ လုိပါတယ္။”

ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ပဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကလည္း ၿပီးခဲ့တဲ့လ သူ႔ရဲ႕
အေမရိကန္ ခရီးစဥ္အတြင္း - ျပည္သူလူထု ေထာက္ခံမႈနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတ ျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ သူ အေနနဲ႔ လက္မခံႏုိင္စရာ မရွိဘူး၊ လူထုရဲ႕ သေဘာထားဆႏၵသာ အဓိက ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ လကုန္ပိုင္းက BBC သတင္းဌာနနဲ႔ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းစဥ္မွာ ေျပာသြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိ ဖြဲ႔စည္းပံု ဥပေဒ ဥပေဒအရ ဆိုေတာ့ မိသားစု၀င္ေတြထဲမွာ ႏုိင္ငံျခားသားတိုင္းျပည္တခုရဲ႕ ႏုိင္ငံသား ခံယူထားသူေတြ ရွိတဲ့အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ သမၼတ အျဖစ္ အေရြးခံခြင့္ မရဘဲ ျဖစ္ေနတာပါ။

ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီ လမ္းေၾကာင္းေပၚကို ေရာက္ခါစ အေျခအေနမွာပဲ ရွိေသးတယ္ဆိုတာကို သတိမူဖုိ႔ ကိုလည္း ဒီသတင္းစာရွင္းလင္းပြဲအတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သတိေပး ေျပာသြား ခဲ့ပါတယ္။

“က်မတို႔ႏုိင္ငံရဲ႕ စနစ္ဟာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္လို႔ ေျပာလို႔မရေသးပါဘူး။ က်မတို႔ရဲ႕ အခုလက္ရွိ အေျခအေနဟာ ဒီမိုကေရစီလမ္းကို ေလွ်ာက္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေန ေရာက္ေနတယ္ဆိုတာကို ရွင္းျပဖို႔ က်မသြားတာပါ။ ဒီေတာ့ က်မတုိ႔ အခု ဒီမိုကေရစီ လမ္းစကို ေရာက္တယ္ ဆိုတာဟာ က်မ ခဏခဏ ေျပာပါတယ္၊ ဒါ ျဖဴးေျဖာင့္ေနတဲ့ လမ္း မဟုတ္ပါဘူး။ က်မတို႔ ကိုယ္တိုင္ ေဆာက္ယူရမယ့္လမ္းပါ။ က်မတို႔ ကိုယ္တိုင္ ဆိုတာ ဘယ္သူေတြလဲ ဆိုေတာ့ အဓိက ကေတာ့ ျပည္သူလူထုပါ။ ျပည္သူလူထုနဲ႔ က်မတို႔ အၿမဲပဲ လက္တြဲၿပီးေတာ့ လုပ္ခဲ့တဲ့ ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုေတြက ေဆာက္တည္ရမယ့္လမ္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ အစိုးရကေရာလို႔ တခ်ိဳ႕ ေမးလိမ့္မယ္။ အစိုးရက ျပည္သူလူထုရဲ႕ အင္အားအရ လုိက္လုပ္ရမွာ။ ဒါမွလည္း ဒီမိုကေရစီက်မွာ။ ဒါကို က်မတို႔ ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ အမ်ားႀကီး သတိထားဖို႔လိုတယ္။ အမ်ားႀကီးလည္း ႀကိဳးစားဖို႔ လိုတယ္ ဆိုတာကို က်မ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ဆိုလို႔ရွိရင္ အခုအေျခအေနကို အားလံုး ေကာင္းေနၿပီ ဆိုၿပီးေတာ့ အလြန္အကဲ အေကာင္းျမင္တယ္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့ေနာ္။ ဒီလို အားလံုး ေကာင္းေနတဲ့ အေျခအေန မဟုတ္ေသးပါဘူး ဆိုတာကိုလည္း က်မတုိ႔ သေဘာေပါက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အားလံုးေကာင္းေအာင္ လုပ္ရမယ့္ အေျခအေနပါ။ လုပ္ႏိုင္ဖို႔လည္း အခြင့္အလမ္းေတာ့ ရွိလာၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ဒီအခြင့္အလမ္းကို က်မတို႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးႏုိင္မွ က်မတို႔ လိုခ်င္တဲ့ ႏုိင္ငံမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာမွာပါ။ လြယ္မွာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။”

ျမန္မာႏုိင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီေရး အတြက္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက အစဥ္တစိုက္ အားေပးကူညီခဲ့တဲ့အေၾကာင္းနဲ႔၊ ခုခ်ိန္မွာ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာမွာလည္း ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ ေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ၿပီးမွ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး ဒီလို ကူညီမႈေတြေၾကာင့္လည္း ျမန္မာျပည္သူေတြကုိယ္စား ေက်းဇူးတင္စကားေျပာဖုိ႔ သူ အေမရိကန္ကို သြားေရာက္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ရွင္းလင္းသြားပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ တြင္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ႏုိင္ငံအတြက္ ေရရွည္ အက်ိဳးရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ျဖစ္ရမယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာပါတယ္။

“အခု ျမန္မာျပည္မွာ ၀င္ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ခ်င္တဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မတို႔က ရသမွ် ယူမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ လုပ္မယ္ဆိုရင္ အမွားေတြ လုပ္မိမွာပဲ။ စဥ္းစဥ္းစားစားနဲ႔ ယူသင့္တာကိုပဲ ယူရပါမယ္။ က်မတို႔ရဲ႕ႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတဲ့သူေတြ ကလည္း တကယ္ပဲ က်မတို႔ႏိုင္ငံရဲ႕ ေရရွည္အက်ိဳးေရာ၊ မိမိတို႔ရဲ႕ အက်ိဳးေရာ ၾကည့္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစဥ္းစားစား လုပ္သင့္တာေပါ့။ မေပါင္းသင့္တဲ့ သူေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ္ဆိုရင္ ေရရွည္မွာ က်မတို႔ႏိုင္ငံအတြက္လည္း အက်ိဳးမျဖစ္ဘူး။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတဲ့သူေတြ အတြက္လည္း အက်ိဳးမျဖစ္ဘူး။  မေပါင္းသင့္တဲ့သူေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရင္ က်မတို႔ကေတာ့ သိရင္ေတာ့ သိသလို သတင္းျဖန္႔ရမွာပဲ။ ဒါကေတာ့ က်မတုိ႔ တာ၀န္တခုအေနနဲ႔ လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သတင္းေလာကရဲ႕ တာ၀န္တခုလည္း ျဖစ္တယ္လို႔ က်မ သတိေပးပါရေစ။”

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတဲ့ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ပေပ်ာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အစိုးရမွာ အဓိက တာ၀န္ရွိသလို ဒီလို လာဘ္ေပး လာဘ္ယူ ကိစၥေတြ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သတင္း မီဒီယာေတြအေနနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ၾကဖို႔ကိုလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တုိက္တြန္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

“လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ကိစၥ ဆုိတာဟာ အစိုးရနဲ႔ အမ်ားႀကီး ဆိုင္ပါတယ္။ ဥပေဒနဲ႔လည္း ဆိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါကိုလည္း က်မတို႔အေနနဲ႔ တတ္ႏုိင္သေလာက္ လုပ္သြားပါမယ္။ အဲဒီေတာ့ က်မ ေျပာပါရေစ၊ မီဒီယာကို က်မ တခုေတာ့ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တယ္။ ဒီလာဘ္ေပးလာဘ္ယူ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ၾကားသမွ် သတင္းေတြေတာ့ ေဖာ္ထုတ္ပါ။ ေဖာ္ထုတ္တဲ့အခါက်ရင္ ပုဂၢိဳလ္ေရး မဆန္ပါနဲ႔။ ပုဂၢိဳလ္ အဓိက မဟုတ္ဘဲနဲ႔ တိတိက်က်လုပ္ပါ။ မသိဘဲနဲ႔ မစြပ္စြဲပါနဲ႔။ မသိဘဲနဲ႔ စြပ္စြဲတဲ့ဟာ လူတေယာက္အတြက္ အင္မတန္မွ နာပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ မဟုတ္ဘူး ဆိုေပမဲ့ ညိႇသြားေရာ။ ဥပမာ - သူတို႔ေတြက ေျပာတာရွိတယ္မလား။ မီးမရွိဘဲ မီးခိုးမထြက္ဘူး ဆုိတာ မီးမရွိဘဲနဲ႔ မီးခိုးစက္ေတြ ရွိတာ ရွိပါတယ္ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ မီးခိုးစက္ ျဖစ္ေအာင္ေတာ့ မလုပ္ပါနဲ႔။ အဲဒါေတာ့ သတိထားပါ။”

တခ်ိန္က ကမၻာ့ အဆင့္အတန္းမီခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရး စနစ္ နစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ညံ့ဖ်င္းသြားခဲ့ရတဲ့ အေျခအေန အက်ိဳးဆက္ကို ဒီကေန႔ လူငယ္ေတြ ခံစားေနရတဲ့ အေၾကာင္းနဲ႔ ခုခ်ိန္မွာ ျမန္မာ့ပညာေရးကို ကမၻာ့အဆင့္အတန္း ျပန္၀င္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းၾကရမယ့္ အေၾကာင္းလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ့
ဆက္ဆံေရး ထားရွိဖို႔ အေရးႀကီးတာေၾကာင့္မိုလို႔ ႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကား ပိုၿပီးေတာ့
ရင္းႏွီးတဲ့ ဆက္ဆံေရး ထားရွိခ်င္တဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို သူ သြားခ်င္ပါတယ္လို႔လည္း ဒီေန႔ အေမရိကန္ ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပဳလုပ္တဲ့
သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲ အတြင္း မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ႔ အနာဂတ္ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုအေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးခြန္ထြန္းဦးနဲ႔ ဗီြအိုေအ ဦးေက်ာ္ဇံသာတို႔ ေဆြးေႏြးထားတာကို ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးရာအျဖစ္ တင္ျပထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုလို က်န္းက်န္းမာမာနဲ႔ ေတြ႔ရလို႔ အထူးဝမ္းသာပါတယ္။ ေနာက္တခုက က်ေနာ္တို႔ကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခြင့္ ေပးတဲ့အတြက္လည္း အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး ဦးခြန္ထြန္းဦးဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ထိန္းသိမ္းခံရတယ္။ ျပႆနာေတြ ႀကံဳခဲ့ရတာဟာ ဦးခြန္ထြန္းဦးရဲ ႔ ယံုၾကည္ခ်က္ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားညီလာခံ ပထမဦးဆံုး သူတုိ႔ စေခၚခဲ့တာ ဦးခြန္ထြန္းဦးဟာ လူမ်ဳိးစု ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းေရး တနည္းေျပာရရင္ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းေရးဆိုတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ကို ေတာက္ေလွ်ာက္ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။ လႈံေဆာ္ခဲ့တယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ပဲ ေနာက္ဆံုးမွာ ဦးခြန္ထြန္းဦးဟာ ေထာင္ကိုေရာက္သြားတယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ အခု သူတုိ႔ လြတ္ေပးတယ္။ ေလွ်ာ့ေပ့ါလုိက္တဲ့သေဘာေတြ ျပလာတယ္။ ဒါဟာ ဦးခြန္ထြန္းဦး ယံုၾကည္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ဖြဲ႔စည္းေရး မူအေပၚမွာ သူတို႔ ေလွ်ာ့ေပးလာတယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ သို႔တည္းမဟုတ္ တျခားႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ေၾကာင့္ ေလွ်ာ့ေပးတာလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ တျခား ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ေၾကာင့္ လြတ္ေပးတယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ဖြဲ႔စည္းေရးအေပၚမွာ သူတို႔ သေဘာထား လံုးဝမေျပာင္းေသးဘူးဆိုတဲ့ သေဘာလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ အဲဒီလိုလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီ အစိုးရကေတာ့ ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ဆႏၵရွိတယ္။ ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိလို႔လည္း က်ေနာ့္ကို ၉၃ ႏွစ္ေပးထားတာကေန လႊတ္ေပးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လႊတ္ေပးၿပီးေတာ့ မၾကာခင္မွာ သူတုိ႔ျပန္ၿပီးေတာ့ သူ႔တို႔ရဲ ႔ လုပ္ငန္းေတြမွာ ျပန္ဝင္လုပ္ခိုင္းခဲ့တယ္။ ဥပမာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ေဆြးေႏြးတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ယူထားတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔လည္း ဆက္သြယ္ခြင့္ေပးတယ္။ ဆက္သြယ္ခြင့္ေပးတာကိုလည္း သူတို႔ သေဘာက်တယ္။ ေနာက္ဆံုး အေျခအေန ဒီကို မထြက္ခြါလာခင္တုန္းကလည္း က်ေနာ္ကို ရခိုင္ေကာ္မရွင္ထဲမွာလည္း ထည့္ထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဟာေတြဟာ က်ေနာ့္အတြက္ ေကာင္းလည္းေကာင္းတယ္။ အစိုးရကလည္း သူ႔ရဲ ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို သက္ေသျပတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အစိုးရထဲမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသူေတြနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို မလုိခ်င္တဲ့လူေတြဆုိၿပီး ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဆိုေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြအေရး ေျဖရွင္းဖို႔၊ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲဖို႔ ကိစၥဟာ ေတာ္ေတာ္အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥပါ။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ဖိအားေပးတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း အမွန္တကယ္ လိုအပ္ေနတယ္။ သူတုိ႔ကလည္း လိုခ်င္တယ္။ အခုန ဦးခြန္ထြန္းဦး ေျပာသလို သေဘာထား ရွိလာတယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္ေနရာမွာမ်ား အဖုအထစ္ ႀကံဳေနရလို႔ ေရွ ႔ကို မတုိးႏိုင္တာလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ေတာ့ဗ်ာ။သူ႔ခင္မ်ား ေစတနာပါေတာ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ လြဲေနတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါ။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြက ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္ ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြပဲ ဆက္သံုးေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ ဆိုလိုတာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႔ေတာ့လည္း သူတုိ႔ကို ေျပာပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႔က ကတိသစၥာတည္ရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တကယ္တမ္း ရိုးရိုးသားသား၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္မတ္မတ္ ဒီကိစၥကို ကိုင္တြယ္ရမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္း သူတုိ႔ လက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခု လက္ေတြ႔ေဆြးေႏြးတဲ့အခါၾကရင္ အရင္အစိုးရ၊ အရင္ လုပ္သြားတဲ့လူေတြေလာက္ေတာင္ နည္းလမ္းဟန္မက်ေသးဘူး။ အရင္ လုပ္သြားတဲ့ လူေတြဆိုတာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညႊန္႔ ဦးစီးတဲ့ ေထာက္လွမ္းေရးေလာက္ နည္းစနစ္ သိပ္မက်ေသးဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔က တရြာတပုဒ္ဆန္း၊ တစ္ေတာ တစ္ၾကက္ဖ တြန္ ဟာမ်ဳိး လုပ္ေနတဲ့သေဘာမ်ဳိး ျမင္ရတယ္။ ဥပမာ SSA ကို ဆက္ဆံတာက ျပည္သူ႔စစ္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ SSPP နဲ႔ RCSS ေပၚေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ယူထားတဲ့သေဘာေပါ့။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ၿပီး ေန႔ကစၿပီးေတာ့ SSPP, SSA ေကာ လက္ရွိ တပ္မေတာ္အစိုးရနဲ႔ တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတာ အႀကိမ္ေပါင္း (၃၀) ရွိေနၿပီ။ အစိုးရဖက္က ဘယ္လိုပဲလုပ္လုပ္ ေအာက္ေျခမွာရွိေနတဲ့ တပ္ေတြက သေဘာထားတမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္။ ဘယ္အထိ ျဖစ္လာသလဲဆိုရင္ အဲဒါက သမၼတေျပာတာပဲ၊ အဲဒါ အစိုးရေျပာတာပဲ။ ငါတို႔က သမၼတ ေအာက္မွာမဟုတ္ဘူး။ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ေအာက္မွာ၊ ကာကြယ္ဦးစီးခ်ဳပ္အမိန္႔ပဲ လက္ခံမယ္။ ဘယ္အစိုးရ၊ ဘယ္သမၼတမွ လက္မခံဘူးဆိုတဲ့ သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ေနတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဓိကေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြဖက္က စစ္တပ္နဲ႔ သမၼတ ၾကားမွာ တသံတည္း မဟုတ္ဘူး။ လုပ္ရပ္ဟာ တေဘာတည္း မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။
ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ အဲဒါ ျဖစ္ေနတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဦးခြန္ထြန္းဦး တို႔ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားေတြဖက္ကေရာ အခ်င္းခ်င္းတသံတည္း ျဖစ္ေနၿပီလား။ အဲဒီအထဲမွာ disunity ရွိေနေသးသလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ SSDAC နဲ႔ေတာ့ disunity မရွိပါဘူး။ တမိန္႔တသံတည္း ျဖစ္ေနပါၿပီ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ ဟိုဖက္က ဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြၾကားမွာ သိပ္လွ်ဳိတဲ့သေဘာ၊ ေသြးခြဲခ်င္တဲ့သေဘာေတြ ေတြ႔ရေသးသလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဥပမာ အထူးသျဖင့္ဆိုရင္ SSPP က က်ေနာ္တို႔ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ အျပည့္အဝ ေပးထားပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္ ေနာက္တခု သိခ်င္တာက လုပ္နည္းကိုင္နည္း မွားေနတယ္။ ေထာက္လွမ္းေရးေလာက္ေတာင္ မေကာင္းဘူးဆုိေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ညႊန္႔တုိ႔ လက္ထက္တုန္းကလည္း စစ္မွန္တဲ့ ညႇိႏႈိင္းေရးေတြ မရခဲ့ဘူး။ ဆိုေတာ့ အခုလည္း လုပ္နည္းကိုင္နည္း အမွန္ကို ဘယ္လိုလို႔ ေျပာရမလဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ အစိုးရကေတာ့ တုိင္းရင္းသား ျပႆနာကို သူတုိ႔ဖက္ကေျပာတာက လႊတ္ေတာ္ထဲကိုဝင္ၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးမယ္။ ဒါေပမဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြဖက္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ မလံုေလာက္ဘူး။ အစတုန္းက ဦးခြန္ထြန္းဦး က သံုးပြင့္ဆုိင္ ဆုိၿပီ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။ တုိင္းရင္းသား မ်က္ႏွာစံုညီ အစည္းအေဝး။ အခု ဒုတိယပိုင္းမွာလည္း ဒုတိယပင္လံု ေႂကြးေႀကာ္သံ ထြက္လာခဲ့တယ္။ ဘယ္ပံုစံနဲ႔ ေျဖရွင္းသင့္တယ္ ထင္ပါသလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီ တုိင္းရင္းသားေတြကလည္း အမွန္ေျပာရရင္ေတာ့ မေကာင္းတတ္လို႔သာ အမ်ဳိးသားညီလာခံႀကီး ၿပီးသြားခဲ့အထိ လိုက္သြားခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ အမ်ဳိးသားညီလာခံႀကီးကို အယံုအၾကည္လည္း မရွိဘူး။ အဲဒီ အမ်ုိးသားညီလာခံက ေရးလိုက္တဲ့ အေျခခံဥပေဒကိုလည္း လက္မခံခဲ့ဘူး။ အခုေတာ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒ ေပၚလာတဲ့အခါၾကေတာ့ ပုိၿပီးေတာ့ ျမင္ေနရပါၿပီ။ အခုဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္က ဘယ္လိုမွ ေရွ ႔ဆက္သြားလို႔ မရေတာ့ဘူး။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္မွာ တုိင္းရင္းသား ျပႆနာကို ေျဖရွင္းလုိ႔ မရဘူးေပါ့။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ဘယ္လိုမွ ေျဖရွင္းလို႔ မရဘူး။ ေျဖရွင္းလို႔လည္း လာမွမဟုတ္ဘူး။ ရလည္းမရႏိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္က ျမင္တယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဆိုေတာ့ အခု ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရး လုပ္ေနၾကတဲ့အထဲမွာ တိုင္းရင္းသားေတြဖက္က အထူးသျဖင့္ ဦးခြန္ထြန္းဦးတို႔ဖက္က မ်က္ႏွာစံုညီ ေဆြးေႏြးပြဲ၊ ဒုတိယပင္လံုလို ေျဖရွင္းႏုိင္မယ္နည္းလမ္းကို အဆုိျပဳပါသလား။ ဘယ္လို ေျဖရွင္းမလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ ေျဖရွင္းႏိုင္တာကေတာ့ တစိုက္မတ္မတ္ က်ေနာ္ ေျပာလာတာကေတာ့ သံုးပြင့္ဆိုင္ ေတြ႔သင့္တယ္။ သံုးပြင့္ဆိုင္ ဆိုတာမွာ က်ေနာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပမွာရွိတဲ့ ၉၀ ခုႏွစ္ အေျခခံထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ပါတီအသစ္ေတြ။ နဂိုမူလကလည္း UNA - တုိင္းရင္းသားေတြပါရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူထားတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြ ပါရမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အျပင္မွာရွိတဲ့အဖြဲ႔ေတြ - အဲဒါေတြက ၂၁ ဖြဲ႔ေတာင္ရွိတယ္။ တစုတတည္း ညီလာခံေခၚေစခ်င္တယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္တခုက ဦးခြန္ထြန္းဦးတုိ႔ SNLD ပါတီရဲ ႔ လက္ရွိ ရပ္တည္ခ်က္။ ALD ကေတာ့ အခုလက္ရွိ RNDP နဲ႔ေပါင္းမယ္လို႔ စီစဥ္ေနၾကတယ္လို႔ ၾကားပါတယ္။ SNLD ရဲ ႔ ေရွ ႔ခရီးလည္း နည္းနည္းေျပာပါ။ က်ားျဖဴတို႔ဘာတို႔နဲ႔ ေပါင္းစည္းဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိပါသလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ က်ားျဖဴပါတီနဲ႔ ေပါင္းဖို႔အစီအစဥ္ မရွိေသးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်ားျဖဴက က်ေနာ္တို႔နဲ႔ မူဝါဒ ကြာပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ စစ္မွန္တဲ့ ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တန္တူေရးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို အၿမဲတမ္း ေတာင္းဆိုေနတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ SNLD က ဆက္လက္လႈပ္ရွားမွာ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ အဲဒီ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အဲဒီေတာ့ လႈပ္ရွားမႈက ပထမဦးဆံုး ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲၾကရင္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိပါသလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ၂၀၁၅ ဆိုတာ ခရီးက အမ်ားႀကီးက်န္ပါေသးတယ္။ ၂၀၁၅ မွာလည္း မည္ကဲ့သို႔ေသာ္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာလည္း သတ္မွတ္ရအံုးမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အခုဆိုရင္ PR ၁၂ ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ဆုိၿပီး အခ်ဳိ ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြက တိုက္တြန္းလာၿပီ။ အဲဒီေတာ့ ၂၀၁၅ မွာ PR ၁၂ နဲ႔ပဲ သြားမလား။ သို႔မဟုတ္ ဒီအတိုင္းပဲ ႏိုင္တဲ့လူ အကုန္ယူစတမ္းဆိုတဲ့ စနစ္နဲ႔ သြားမလား - the winners take it all - အဲဒီလို ျဖစ္ေနေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ မစဥ္းစားေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပါတီအေနနဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ ႔ သေဘာထားကို လူထုသိရေအာင္၊ က်စ္လစ္ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔က စည္းရံုးေနပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေရြးေကာက္ပြဲ မစဥ္းစားေသးဘူးဆိုတာ။ ေရြးေကာက္ပြဲ ဘယ္ပံုဘယ္နည္း က်င္းပမယ္ဆိုတာ မျပတ္သားေသးလို႔ေပါ့။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဦးခြန္ထြန္းဦးတို႔ ျဖစ္ေစခ်င္တာ ဘယ္ပံုစံ သေဘာက်ပါသလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ေလာေလာဆယ္ လူထုလည္း နားလည္းေနၿပီ။ က်င့္သားရေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ အခုလက္ရွိ သြားေနတဲ့စနစ္က အေကာင္းဆံုးပါ။ PR စနစ္ကေတာ့ လူထုကို အမ်ားႀကီး ပညာေပးရအံုးမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အထူးသျဖင့္ အခု သံလြင္ျမစ္အေရွ ႔ျခမ္း ေဝးသီေခါင္ဖ်ားတဲ့ ဝ ေတြ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့နယ္ေျမက ဘယ္လိုမွ ဝင္တိုးလို႔ရမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ အဲဒီဟာေတြကို ဒီလိုမ်ဳိး ေတြ႔ဆံုဖို႔ရယ္။ စနစ္ကလည္း ဒီအတုိင္းသြားဖို႔ကို လုိလားပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ အခုလက္ရွိ အေျခအေန နည္းနည္းသိခ်င္ပါတယ္။ အခု ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုနဲ႔ တက္လာတဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္မွာ ၿမိဳ ႔ေပၚမွာ မီဒီယာေတြ နည္းနည္းပါးပါး လြတ္လပ္မႈ ရွိလာတယ္လို႔။ လူေတြ ေျပာရဲဆိုရဲ ရွိလာတာေတြ ရွိပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားေဒသေတြက ျပည္သူေတြကို ဘယ္လိုအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိပါသလဲ။ စီးပြားေရးအရျဖစ္ေတာ့ သိပ္ထိေရာက္မႈမရွိေသးဘူး။ ပညာေရး မေျပာင္းလဲေသးဘူးဆိုတယ္။ သို႔ေပမဲ့ လူေတြရဲ ႔ ေနမႈထိုင္မႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမႈေတြ အေျခအေနေတြကို နည္းနည္းေျပာပါအံုး။ ရွမ္းျပည္ဖက္မွာ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ တိုင္းရင္းသားေတြ အေနအထားအရေတာ့ အစိုးရကလည္း ခက္တာက စနစ္မ်ဳိးစံုနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာေနၾကားက စနစ္မ်ဳိးစံုနဲ႔ ဆက္ဆံေနတယ္။ ဥပမာ အခုန က်ေနာ္ေျပာခဲ့ၿပီးၿပီပဲ - အဲဒီလိုမ်ဳိး ခြဲျခားၿပီး ဆက္ဆံလိုက္ခံရတာကတေၾကာင္း။ ဥပမာ SSPP ကို ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္သိန္းေဇာ္တုိ႔က တာဝန္ယူၿပီးေတာ့ ဆက္ဆံတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဟိုဖက္ (၃) ဖြဲ႔ၾကေတာ့ ဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္းက ဦးေဆာင္ၿပီးဆက္ဆံေနတယ္။ အဲဒီမွာလည္း စည္းစနစ္ခ်င္းက တေျပညီမက်ဘူး။ မက်တဲ့အခါၾကေတာ့ တိုက္ပြဲေတြက ျဖစ္ေနတယ္။ ဆိုလိုတာက ဒီဟာေတြ အားလံုးက အမွန္ဆိုရင္ေတာ့ တစ္စားပြဲတည္း ထိုင္ၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ တာဝန္ေပးၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ရခ်င္တဲ့ဟာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆြးေႏြးခြင့္ ေပးၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးခြင့္ေပးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါ ျပည္ေထာင္စုႀကီးအတြက္ စစ္မွန္တဲ့အေျဖတခုေတာ့ ရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ အဲဒီလို ေတြ႔ခြင့္မေပးေတာ့ တဖြဲ႔နဲ႔တဖြဲ႔ ခြဲျခားဆက္ဆံေနသေရြ ႔ေတာ့ ဒံုရင္းဒံုရင္း ျပန္သြားမယ္။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဖယ္ဒရယ္ စစ္မွန္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႔စည္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီလို အဖုအထစ္ေတြ ရွိေနတာဟာ သူတုိ႔ကိုယ္၌က တကယ္ မေပးခ်င္လုိ႔လား။ တကယ္ လက္ေတြ႔မွာ လုပ္ရမွာ ခက္ခဲလို႔လား။ သို႔တည္းမဟုတ္ မေပးခ်င္တဲ့ လူေတြရဲ ႔ ဖိအားကို သူတုိ႔ရင္ဆုိင္ေနရလို႔လား။ သူတို႔ဖက္ကိုၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုသေဘာရပါသလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ အဲဒါကေတာ့ မေပးခ်င္တဲ့လူလည္းရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ဟာ ခြဲထြက္တယ္ဆိုတာ ဦးေနဝင္းလက္ထက္က ေျပာခဲ့တာရွိတယ္။ လူေတြက ဒါေတြပဲ ေခါင္းထဲဝင္ေနတယ္။ ဖယ္ဒရယ္အေၾကာင္း ေျပာမယ္ဆိုရင္ ဒါက ခြဲထြက္မယ့္အလုပ္လို႔ ျဖစ္ေနတာ။ မဟုတ္ဘူးဗ် … ဖယ္ဒရယ္ဆိုတာ ဥပမာ ဂ်ာမဏီ၊ အေမရိကန္တုိ႔လို႔မ်ဳိး သူတို႔သိပါတယ္။ ဒါေတြက ဖယ္ဒရယ္ႏိုင္ငံေတြပဲ။ ဖယ္ဒရယ္ မေျပာသည့္တိုင္ တိုးတက္မႈက အတိုင္းအထိအလြန္ေပါ့။ က်ေနာ္ အေမရိကေရာက္လာၿပီ။ တိုးတက္မႈေတြ အေတာ္ေလးေတြ႔ေနရတယ္။ အဲဒါ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ရဲ ႔ အရသာပဲ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ဒါေပမဲ့ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ရဲ ႔ စနစ္မွန္၊ သရုပ္မွန္ကို ဘယ္သူေတြ ပညာေပးမလဲ။ သူတုိ႔က မလိုလားေတာ့။ တကယ္ေတာ့ ဒီဟာ ပညာေပးမႈတဆင့္ကို လိုလိမ့္မယ္ထင္တယ္။ ျပည္သူေတြအၾကားမွာ အထူးသျဖင့္ ဗမာအေရး လႈပ္ရွားၾကတဲ့ ဗမာတုိင္းရင္းသားတခ်ဳိ ႔ဟာ လက္မခံခ်င္ၾကဘူး။ အထူးသျဖင့္။ ဒါေပမဲ့ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ နားလည္းတယ္။ လက္ခံတယ္။ သူတို႔က သိတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လိုပညာေပးရမလဲ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ အခုဟာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ၈၈ ေက်ာင္းသားေတြလည္း ဒီ အိုင္ဒီယာကို ဝင္လာၿပီ။ အခုဝင္လာတဲ့ ဖြင့္ေပးလို႔ လာေတြ႔တဲ့လူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို လက္ခံတယ္။ ခံတဲ့အေၾကာင္းရင္းက သူတုိ႔မွာ အျပင္မွာသြားေနရေတာ့ အျပင္မွာ သူတုိ႔က အႏိွမ္ခံဘဝနဲ႔ သြားေနခဲ့ရတာ။ အဲဒီေတာ့ အႏိွမ္ခံဘဝေရာက္မွပဲ ဖယ္ဒရယ္ကို လိုလိုလားလား ျဖစ္လာတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ေနျဖစ္ေန က်ေနာ္တုိ႔ကေတာ့ အသက္ရွင္ေနသေရြ ႔ ေနာက္လာေနာက္သားေတြ မွတ္သားသြားႏိုင္ေအာင္၊ က်န္ခဲ့ေအာင္ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ေသြးဖီသြားမွာ မဟုတ္ဘူး။ တစိုက္မတ္မတ္ ေျပာေနရမွာပဲ။ ဒီ ဖယ္ဒရယ္စနစ္က တုိင္းျပည္ကို ဖ်က္ဆီးစရာ မဟုတ္ဘူး။ တိုင္းျပည္ကို လုပ္ေပးေနတာ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ လက္ရွိ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ မ်ဳိးဆက္မွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား။ တကယ္လို႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္လို ပံုစံမ်ဳိး ေနာင္လူငယ္ပိုင္းေတြ၊ လူလတ္ပိုင္ေတြက ေနရာယူလာမယ္။ သူတုိ႔ နားလည္းသေဘာေပါက္တယ္။ ဖယ္ဒရယ္အေၾကာင္းကို။ အဲဒီလို လူေတြနဲ႔ဆိုရင္ ေျပလည္းသြားႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းရွိတယ္။ အခုလက္ရွိ မ်ဳိးဆက္မွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ ႀကိဳးစားရင္ေတာ့ ျဖစ္မွာပါ။ အခု က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားေနတာ ၂၀ ရမယ္။ ၃၀ ရမယ္။ ၅၀ ရလည္း က်ေနာ္တို႔က အျမတ္ေပါ့။ ဒါကေတာ့ တုိင္းျပည္အတြက္ ၿပိဳကြဲေအာင္ လုပ္ေနတာမွ မဟုတ္တာ။ ေကာင္းေအာင္လုပ္ေနတာပဲ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔လည္း ေျပာေနတာ ႏိုင္ငံပြင့္လင္းလာၿပီ။ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူေတြလည္း ႏိုင္ငံတကာသြားၿပီး ေလ့လာေနၿပီ။ ဒါကို သူတို႔ လက္ခံပါတယ္။ လူႀကီးေတြဆီကလည္း ျပန္ၾကားပါတယ္။ ဒီဟာက တကယ္တမ္းေတာ့ ဦးေနဝင္း ေျပာခဲ့သလို ခြဲထြက္တာမွ မဟုတ္တာ။ အဲဒီေတာ့ တုိင္းျပည္တိုးတက္ေအာင္ တိုင္းျပည္ကိုခ်စ္လို႔ ဒီေလာက္ လုပ္ေနတဲ့သေဘာပဲ။

ဦးေက်ာ္ဇံသာ ။ ။ ေနာက္ဆံုး ေမးပါရေစ။ SNLD ကေတာ့ ဦးခြန္ထြန္းဦးကေတာ့ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို ကိုင္စြဲၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ရပ္တည္မယ္။ က်ားျဖဴပါတီကေတာ့။

ဦးခြန္ထြန္းဦး ။ ။ သူကေတာ့ စီးပြားေရး ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ က်ားျဖဴပါတီနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ေတာ့ သိပ္ၿပီးေတာ့လည္း မေဝဖန္ခ်င္ဘူး။